1. ¿Qué nos contas en "As fiandeiras", recente premio Manuel García Barros?
O asunto toca un deses recónditos acontecementos nos que a Historia soe esconder o seu caleidoscopio de emocións, fervenzas humanas e razóns do que vimos ser. Na Estrada, no contexto convulso das insurreccións cantonais de finais do século XIX, ten lugar un triángulo afectivo arredor do cal se desenvolve unha trama con certo tinte inquisitorial. Trátase de volver someter a unhas mulleres (fiandeiras) que cometen o impensable acto de tirar para diante por si mesmas, molestando os intereses dunha importante industria e do sistema. O paralelismo co momento insurreccional é evidente, así como tamén o é o xogo literario co mito de Aracne: a tecedora que se rebela contra Minerva, e cuxa historia reflicte o cadro de Velazquez.
2. ¿Cómo situarías a túa obra dentro das correntes literarias deste momento? No caso de que cadres con algunha delas.
Esta é unha das preguntas máis complexas que coñezo dentro deste acontecer, para calquera e en calquera momento, pero máis para min, dados dous importantes condicionantes: a flexibilidade lóxica que todos lle coñecemos ao traballo literario (eu non me atrevería a descartar ningún dos recursos estilísticos e modais para levar a bo fin unha boa idea) e que, máis que achegarnos a correntes concretas, ábrenos; e o carácter constantemente ensaístico, experimental, diría eu plástico e lírico ao que tendo.
Mais, se tivese que dar catro pinceladas definitorias en xeral, diría lirismo, barroquismo, adxetivismo e prospectismo sintáctico, aplicados á narrativa.
3. Ata agora viñas centrándote máis na poesía, ¿inauguras un novo espazo literario?
Pois non. Non é, realmente, unha apertura nova. Vou comezar, se mo permites, pola miña consideración de que a poesía é un mundo aparte. A sublimación da literatura. A literatura sen fronteiras, sen corsés, libre e romántica. Sen as ataduras máis propias doutros xéneros. A poesía é, para min, a verdadeira terra literaria. Case un ente vivo, capaz de acelerarche o sangue, se calla algunha faísca expresiva e estética, ou poñerche unha man no peito e facerte recuar, friamente, sen contemplacións, dous, catro, dez chanzos, os que sexan.
Sendo, daquela, a poesía o medio no que te mides co teu propio organismo literario, quizais xa se comprenda mellor que, no meu caso, decida que todo acción literaria estéa tocada por ela.
Así é que a narrativa tamén estivo dende o principio.
En realidade hai que ter en conta aquilo de que moitas coñecidas novelas son pura poesía.
E, sobre todo, hai que ser románticos.
4. Novela breve, non moito máis de cen páxinas, pero intensa. Hai antecedentes magníficos na literatura universal. O xurado valorou moi especialmente o estilo, ¿estás de acordo?
Foi unha agradable nova saber de que maneira o xurado explicaba a obra. Hai, dende logo, uns aspectos intencionais en todo texto que non sempre se captan, ou se captan con certa translucidez. Ás veces isto non interfire no seguemento da historia; pero captar eses outros matices, eses outros ingredentes, sempre enriquece a lectura. Claro está que todos buscamos o propio estilo, atopalo e evolucionar sobre el e, xa che digo: iso é, dende o meu punto de vista, o mellor que teñen os certames. Sométeste ao xuizo implacable duns lectores adiantados que, se che mentan o estilo, déixanche moi contento.
5. Fálanos desoutra faceta túa de editor. Un editor diferente. ¿Cómo entendes este oficio?
Darlle vida a un libro. Non só redactalo, senón traelo á realidade, que no caso da literatura e do propio libro non é senón a comunidade lectora. A idea parece simple, pero é tan simple en idea como complexa en consideracións. Formato, contido, alcance, intención, capacidades, medios. Neste asunto da edición atopamos dende os máis grandes cetáceos comerciais (digo cetáceos polo de enormes), ata o escritor ambulante que unha vez, alá nos anos, igual que un músico de beirarrúa, me ofrecera a súa xema, agarimosa historia autoeditada.
Entre eses dous polos haiche moito unto editorial. O caso é que hai que obrar; é dicir: tentar botar adiante a obra; darlle vida ao libro. O contrario é quedar quieto, ou poñerse en pasivo (xa me virán publicar), que é o mesmo que botar para atrás.
En certo modo daí partiu a idea. Pero tamén coñecía dese mesmo instinto en tantos grandes artífices literarios. Por poñer tres exemplos direi Uxío Novoneyra, Valle Inclán ou Juan Ramón Jiménez. Como é natural, foron modelo a seguir e estímulo. Logo xa a cousa se converteu nesta fasquía engaiolante, fermosa, divertida, emocionante, múltiple e teimuda, na que tiven e teño a sorte de coñecer e traballar con entrañables, xenerosos e distintos compañeiros de singradura.
